مهاجرت یکی از مهمترین تصمیماتی است که افراد در طول زندگی خود میگیرند. این تصمیم میتواند سرشار از هیجان، امید به آیندهای بهتر و نیز تجربههای ناشناخته باشد. اما تجربه مهاجرت برای بسیاری از افراد، گاه با چالشها و تلخیهایی نیز همراه است که شاید پیش از آن پیشبینی نشده بود. در این مقاله، نگاهی به تجربه و نظر افرادی که به کشورهای دیگر مهاجرت کردهاند، خواهیم داشت و به بیان چالشهای عمده و تلخیهای این سفر پرداخته خواهد شد.
1- مشکلات زبان و فرهنگ جدید
یکی از اصلیترین مشکلاتی که مهاجران در کشور جدید با آن روبهرو میشوند، یادگیری زبان و آشنایی با فرهنگ محلی است. بسیاری از افرادی که به کشور جدیدی میروند، متوجه میشوند که تفاوتهای زبانی و فرهنگی چقدر میتواند بر زندگی روزمرهشان تأثیرگذار باشد. برای مثال، ناتوانی در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران میتواند احساس تنهایی و انزوا را در فرد تقویت کند. همچنین، ناآشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم محلی باعث میشود که فرد در مواردی با سوءتفاهمهای زیادی مواجه شود. یکی از مهاجران ایرانی در کانادا میگوید: “اوایل مهاجرتم نمیدانستم که چگونه باید با همکارانم صحبت کنم، به همین دلیل گاهی به نظرشان بیادب میآمدم.”
2- دلتنگی برای خانواده و دوستان
یکی از سختترین جنبههای مهاجرت، دوری از عزیزان است. مهاجران بهویژه در ابتدای مسیر زندگی در کشور جدید، دلتنگی شدیدی نسبت به خانواده و دوستان خود احساس میکنند. از دست دادن لحظات مهم مانند تولد، جشنها و حتی زمانهای بحرانی که نیاز به حضور خانواده دارند، میتواند تجربه تلخی برای مهاجران به همراه داشته باشد. مهاجری که به آمریکا رفته است، اینگونه بیان میکند: “شاید از مهمترین لحظات زندگیام مانند تولد فرزندم با خانوادهام دور بودم. این دوری برایم سختترین بخش مهاجرتم بود.”
3- چالشهای مالی و مشکلات اقتصادی
بسیاری از مهاجران با این امید مهاجرت میکنند که بتوانند از شرایط اقتصادی بهتری برخوردار شوند، اما واقعیتهای مالی در کشور جدید ممکن است کاملاً متفاوت از تصوراتشان باشد. در بسیاری از مواقع، مهاجران در ابتدا مجبور میشوند به کارهایی با درآمد کمتر و شرایط سختتر روی آورند، زیرا یافتن شغل مرتبط با تخصص و تجربه خود در کشور جدید ممکن است زمانبر باشد. یکی از مهاجرانی که به اروپا مهاجرت کرده است، در این باره میگوید: “در ایران پزشک بودم، اما در کشور جدید مجبور شدم مدتی در رستوران کار کنم تا بتوانم هزینههای زندگیام را تأمین کنم.”
4- احساس بیگانگی و نبود حس تعلق
احساس تعلق به جامعه و کشور جدید، یکی از مهمترین چالشهای مهاجرت است. بسیاری از مهاجران، حتی پس از گذشت چندین سال از زندگی در کشور جدید، همچنان احساس میکنند که به این جامعه تعلق ندارند. این احساس بیگانگی ممکن است در اثر عوامل مختلفی مانند تفاوتهای فرهنگی، عدم پذیرش از سوی افراد محلی و نبود حمایت اجتماعی ایجاد شود. فردی که سالها در استرالیا زندگی کرده است، میگوید: “هرچند که دوستان و همکاران خوبی دارم، اما هنوز احساس میکنم که اینجا جای من نیست و بهنوعی یک خارجی به حساب میآیم.”
5- محدودیتهای قانونی و حقوقی
بسیاری از مهاجران در کشور جدید با محدودیتهای قانونی و حقوقی مواجه میشوند که شاید از پیش از مهاجرت از آنها مطلع نبودهاند. این محدودیتها میتواند شامل مسائل مربوط به اجازه اقامت، اخذ شهروندی، و دسترسی به خدمات اجتماعی و رفاهی باشد. یکی از مهاجرانی که در انگلستان زندگی میکند، بیان میکند: “هر بار که اقامتم را تمدید میکنم، استرس زیادی دارم. نمیدانم چه زمانی مجبور خواهم شد که کشور را ترک کنم.”
6- تغییر در ارزشها و تضاد با هویت شخصی
یکی از تجربیات تلخ مهاجرت میتواند تضاد میان ارزشها و هویت فرهنگی شخصی و ارزشهای جامعه میزبان باشد. مهاجران اغلب با دوگانگی در هویت خود مواجه میشوند و احساس میکنند که باید بین ارزشهای خانوادگی و فرهنگی خود و ارزشهای جامعه جدید تعادل برقرار کنند. این مسئله میتواند منجر به سردرگمی و حتی فشارهای روانی شود. برای مثال، یک مهاجر جوان ایرانی در آلمان میگوید: “گاهی احساس میکنم که دیگر آن آدم قبلی نیستم و نمیدانم به کدام فرهنگ تعلق دارم.”
7- بازگشت به وطن: یک تجربه تلخ دیگر؟
بسیاری از مهاجرانی که به کشور خود بازمیگردند نیز با مشکلاتی مواجه میشوند. این افراد گاه پس از گذشت سالها دوری، با تغییرات زیادی در جامعه و فرهنگ کشور خود مواجه میشوند که پذیرش آنها برایشان دشوار است. همچنین، ممکن است خانواده و دوستان نیز تغییر کرده باشند، و مهاجر بازگشته احساس کند که دیگر جایی در جامعه خود ندارد. یک مهاجر بازگشته از آمریکا میگوید: “پس از بازگشتم به ایران، احساس میکردم که دیگر به اینجا تعلق ندارم و دوستانم دیگر مرا نمیفهمند.”
مهاجرت بدون شک تجربهای پیچیده و پرچالش است که میتواند تأثیرات عمیقی بر زندگی و هویت افراد بگذارد. این مسیر، پر از لحظات تلخ و شیرین است و هر فرد به نحوی متفاوت با این تجربه روبهرو میشود. در کنار فرصتهای جدید، تجربههای سخت و گاه ناامیدکنندهای نیز وجود دارد که افراد باید با آنها کنار بیایند. این تجربهها نشان میدهد که مهاجرت تنها به معنای تغییر مکان نیست، بلکه سفری است که انسان را درونیتر و عمیقتر با خودش و با جهان آشنا میسازد.
